نیازهای تغذیه‌ای سالمندان

ویتامین‌ها و تاثیرشان بر سلامت سالمندان

با بالا رفتن سن، سالمندان دچار تغییرات فیزیولوژیک متعددی در نیازهای تغذیه‌ای خود می‌شوند. بسیاری از سالمندان ممکن است به‌دلیل مشکلات بلع، کاهش حس چشایی یا محدودیت در تهیه غذای تازه و مقوی، در تأمین مقدار کافی ویتامین‌ها دچار مشکل شوند. مطالعات نشان می‌دهد که کمبود مواد مغذی، به‌ویژه ویتامین‌ها، نقش بسیار مهمی در پیشرفت بیماری‌های مزمن ایفا می‌کند. به‌عنوان مثال، دریافت اندک ویتامین‌ها و مواد معدنی منجر به تضعیف سیستم ایمنی و بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت، و پوکی استخوان در سالمندان می‌شود. از سوی دیگر، با افزایش سن نیاز انرژی کاهش می‌یابد اما نیاز به ریزمغذی‌ها همچنان بالا باقی می‌ماند؛ یعنی افراد مسن باید بیشتر به مصرف غذاهای سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی توجه کنند. به بیان دیگر، اگرچه سالمندان کالری کمتری لازم دارند، اما نیاز آن‌ها به ویتامین‌ها و مواد معدنی کاهش نمی‌یابد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که برای حفظ سلامت استخوان‌ها و مغز در این دوره سنی، نیاز روزانه سالمندان به کلسیم حدود ۱۲۰۰ میلی‌گرم، ویتامین D حدود ۱۰ تا ۱۵ میکروگرم و ویتامین B12 حدود ۲٫۴ میکروگرم است. در این شرایط، انتخاب مواد غذایی غنی از این ریزمغذی‌ها یا استفاده از مکمل‌های غذایی کمک می‌کند تا نیازهای سالمندان به ویتامین‌ها به خوبی تأمین شود.

سالمندان را می‌توان به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم کرد؛ از جمله کسانی که در بیمارستان بستری‌اند یا دارای بیماری‌های مزمن می‌باشند. این گروه‌ها بیشتر از سایر سالمندان در معرض سوءتغذیه هستند؛ به طوری که گزارش شده حدود ۶۶٫۲٪ از سالمندان بستری در بیمارستان در معرض سوءتغذیه قرار دارند یا خود دچار سوءتغذیه شده‌اند . علاوه بر این، سالمندان زن که معمولاً عمر طولانی‌تری دارند، به‌ویژه در معرض کمبود چندین ریزمغذی قرار می‌گیرند. برای مثال، کمبود ویتامین‌های B12، A، C و D و همچنین مواد معدنی آهن و روی از نگرانی‌های مهم در میان زنان سالمند است . کاهش اشتها، جذب ضعیف مواد مغذی، و تأثیرات جانبی برخی داروها، همه این گروه را نسبت به کمبود ویتامین‌ها آسیب‌پذیر می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود سالمندان تحت نظر پزشک و کارشناس تغذیه رژیم غذایی متنوع و غنی از ویتامین داشته باشند و در صورت لزوم از مکمل‌های مناسب بهره ببرند.

ویتامین D

ویتامین D یکی از مهم‌ترین ویتامین‌ها برای سالمندان است. این ویتامین با تنظیم توده استخوانی به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند و نقش کلیدی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. متأسفانه، سالمندان به‌طور معمول در معرض خطر دریافت ناکافی ویتامین D قرار دارند . با افزایش سن، پوست توانایی کمتری در تولید ویتامین D از نور خورشید پیدا می‌کند و علاوه بر این بسیاری از افراد مسن کمتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرند. بنابراین منابع غذایی ویتامین D اهمیت بیشتری می‌یابند؛ به‌عنوان مثال مصرف ماهی‌های چرب و لبنیات غنی‌شده ضروری است. تحقیقات نشان می‌دهد که برای محافظت از استخوان‌ها، سالمندان باید روزانه حدود ۱۰ تا ۱۵ میکروگرم ویتامین D دریافت کنند. در صورت کمبود ویتامین D، خطر بروز پوکی استخوان و ضعف عضلانی در سالمندان افزایش می‌یابد. مراقبان و پرستاران سالمندان می‌توانند با برنامه‌ریزی رژیم غذایی مناسب یا توصیه مکمل‌های ویتامینی مطمئن شوند که این نیاز حیاتی پوشش داده می‌شود.

ویتامین B12

ویتامین B12 نقش حیاتی در تشکیل گلبول‌های قرمز خون و حفظ سلامت سیستم عصبی دارد. سالمندان به‌دلیل کاهش تولید اسید معده و احتمال بروز گاستریت آتروفیک، در جذب ویتامین B12 دچار مشکل می‌شوند. در واقع با بالا رفتن سن، توانایی بدن در جدا کردن این ویتامین از پروتئین‌های حامل آن کاهش می‌یابد و بیش از ۴۰ تا ۵۰ درصد افراد بالای ۸۰ سال ممکن است کاهش جذب ویتامین B12 را تجربه کنند. این کمبود می‌تواند به کم‌خونی مگالوبلاستیک، ضعف حافظه و مشکلات عصبی منجر شود. برای پیشگیری از این مشکل، گنجاندن منابع غنی از ویتامین B12 در رژیم غذایی (مانند گوشت و لبنیات) توصیه می‌شود. در صورتی که جذب از طریق رژیم دشوار باشد، مصرف مکمل‌های حاوی B12 راه‌حل مناسبی است؛ راهنمای تغذیه سالمندان تاکید می‌کند که تأمین نیاز B12 سالمندان با غذاهای غنی‌شده یا مکمل‌های ویتامینی انجام شود.

ویتامین A

ویتامین A برای سلامت چشم‌ها و سیستم ایمنی اهمیت دارد؛ این ویتامین در حفظ بینایی و تمایز سلولی نقش اساسی ایفا می‌کند. در سالمندان، معمولاً کمبود ویتامین A چندان شایع نیست، اما احتیاط در مصرف آن لازم است. مصرف دوزهای بسیار بالا از ویتامین A می‌تواند منجر به مسمومیت و عوارضی مانند تهوع، سردرد و در طولانی‌مدت افزایش خطر شکستگی استخوان شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد دریافت طولانی‌مدت ویتامین A بیش از مقادیر توصیه‌شده، می‌تواند فرایند جذب کلسیم را مختل کرده و حساسیت به پوکی استخوان را افزایش دهد . بنابراین تأمین این ویتامین بهتر است از طریق رژیم غذایی صورت گیرد. منابع طبیعی ویتامین A شامل جگر (که غنی از رتینول است) و سبزیجات نارنجی یا سبز رنگ (حاوی پیش‌سازهای کاروتنوئیدی) مانند هویج و اسفناج است. با داشتن این منابع غذایی در رژیم سالمند، نیاز او به ویتامین A برطرف می‌شود بدون آنکه خطر مصرف بیش از حد ایجاد شود.

مطالعات نشان می‌دهد که کمبود مواد مغذی، به‌ویژه ویتامین‌ها، نقش بسیار مهمی در پیشرفت بیماری‌های مزمن ایفا می‌کند.

ویتامین C

ویتامین C به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قدرتمند، در تقویت سیستم ایمنی و ساخت کلاژن برای پوست و استخوان‌ها نقش مهمی دارد. دریافت کافی ویتامین C برای سالمندان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که نیاز روزانه سالمندان به این ویتامین حدود ۹۰ میلی‌گرم برای مردان و ۷۵ میلی‌گرم برای زنان است، و کاهش دریافت آن با بروز بیماری‌های مزمن در ارتباط است. در واقع، مطالعه‌ای ارتباط بین مصرف ناکافی ویتامین C و ابتلا به بیماری‌هایی مانند تصلب شرایین، سرطان و زوال شناختی را نشان داده است. خوشبختانه، دریافت ویتامین C از راه غذا بسیار آسان است؛ میوه‌ها و سبزیجات تازه، خصوصاً مرکبات، کیوی، فلفل دلمه‌ای و توت‌فرنگی، منابع غنی این ویتامین هستند. در صورت نیاز، مکمل‌های ویتامین C نیز قابل استفاده است، اما معمولاً از طریق رژیم غذایی قابل تأمین می‌باشد. پوشش کافی نیاز ویتامین C به سالمندان کمک می‌کند تا سیستم دفاعی قوی‌تری داشته باشند و فرایند التیام زخم‌های آن‌ها بهتر انجام شود.

ویتامین K

ویتامین K در تنظیم انعقاد خون و سلامت استخوان‌ها نقش اساسی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد این ویتامین علاوه بر کمک به لخته شدن خون در مواقع ضروری، از استخوان‌ها در برابر پوکی محافظت می‌کند و حتی می‌تواند از کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم در) شریان‌ها جلوگیری نماید. به همین دلیل، داشتن ویتامین K کافی برای سالمندان اهمیت فراوان دارد. منابع ویتامین K عمدتاً سبزیجات برگ‌سبز مانند کلم برگ، اسفناج و کاهو هستند. مصرف منظم این سبزیجات در رژیم غذایی می‌تواند به پیشگیری از پوکی استخوان و مشکلات عروقی در سالمندان کمک کند. کمبود ویتامین K، هرچند کمتر دیده می‌شود، اما در صورت بروز می‌تواند خطر خونریزی را بالا ببرد و سلامت استخوانی را تحت تاثیر قرار دهد.

کلسیم

کلسیم یک ماده معدنی حیاتی برای سالمندان به‌ویژه زنان یائسه است. مصرف کافی کلسیم در این گروه سنی به حفظ تراکم استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند. دستورالعمل‌های تغذیه نشان می‌دهد که نیاز روزانه سالمندان به کلسیم به حدود ۱۲۰۰ میلی‌گرم افزایش می‌یابد و برخی منابع حتی مقدار ۱۵۰۰ میلی‌گرم را برای زنان سالمند توصیه می‌کنند. متأسفانه اکثر سالمندان مقدار کافی کلسیم را از رژیم غذایی دریافت نمی‌کنند؛ به‌همین دلیل متخصصان تأکید دارند که مکمل‌های کلسیم به‌ویژه برای زنان مسن ضروری است. با تأمین کلسیم به اندازه لازم (از طریق شیر و لبنیات یا مکمل)، می‌توان خطر شکستگی استخوان و بیماری‌های ناشی از کمبود این ماده را کاهش داد. پرستاران سالمندان می‌توانند با تهیه رژیم غذایی سرشار از لبنیات و همچنین پیگیری مصرف مکمل‌های کلسیم، به ارتقای سلامت اسکلتی افراد مسن کمک نمایند.

آهن

آهن نیز برای سالمندان به‌خصوص زنان پس از یائسگی اهمیت دارد. پس از قطع قاعدگی، نیاز زنان سالمند به آهن به حدود ۱۰ میلی‌گرم در روز می‌رسد که معادل نیاز معمول مردان بالغ است. کمبود آهن می‌تواند منجر به کم‌خونی فقر آهن شود که در افراد مسن با بیماری‌های مزمن التهاب‌دهنده بیشتر دیده می‌شود. این نوع کم‌خونی سبب خستگی شدید، ضعف عمومی و کاهش تحمل فعالیت‌های روزانه می‌شود. دریافت منابع غنی آهن مانند گوشت قرمز کم‌چرب، حبوبات پخته همراه ویتامین C (که جذب آهن را افزایش می‌دهد)، و سبزیجات برگ‌دار به پیشگیری از این کمبود کمک می‌کند. در صورت تشخیص کم‌خونی، مصرف قرص آهن تحت نظر پزشک معمولاً ضروری است. در نهایت، پایش سطح هموگلوبین و فریتین خون سالمندان به شناسایی زودهنگام فقر آهن و پیشگیری از عوارض آن کمک می‌کند.

روی (زینک)

روی یک ریزمغذی اساسی برای سالمندان است که نقش مهمی در عملکرد سیستم ایمنی، التیام زخم‌ها و حس چشایی دارد. دریافت ناکافی روی در رژیم غذایی می‌تواند منجر به ضعف در عملکرد ایمنی، کاهش اشتها و کاهش قدرت چشایی شود. عواملی مانند ترکیبات گیاهی موجود در غلات و حبوبات (فیتات‌ها) و استفاده از برخی داروهای خاص می‌تواند جذب روی را در دستگاه گوارش کاهش دهد. به همین دلیل سالمندان، به ویژه زنان مسن، بیشتر در معرض کمبود روی قرار می‌گیرند. مطالعات نشان می‌دهد که کاهش سطح روی در بدن باعث کاهش عملکرد ایمنی و اختلال در روند بهبود زخم‌ها می‌شود. برای پیشگیری از کمبود روی، گنجاندن منابع آن در رژیم غذایی ضروری است؛ به‌عنوان مثال مصرف گوشت کم‌چرب، ماهی و دانه‌های کامل (مانند مغزها و غلات کامل) توصیه می‌شود. در صورت نیاز، مکمل زینک می‌تواند به تقویت سلامتی کلی سالمندان کمک کند.

موسسه پرستاری «سلامت برتر» همراه سالمندان شما

تأمین ویتامین‌های لازم تنها به داشتن رژیم غذایی مناسب محدود نمی‌شود؛ مراقبت سالمندان در منزل نیز می‌تواند نقش مهمی در ارتقای سلامت آنان ایفا کند. یکی از مراکز معتبر در این زمینه، موسسه پرستاری «سلامت برتر» است. این موسسه با بهره‌گیری از تیمی متخصص از پزشکان، پرستاران و کارشناسان تغذیه و توان‌بخشی، خدمات مراقبت در منزل را بر اساس استانداردهای بیمارستانی ارائه می‌دهد. «سلامت برتر» دارای مجوز رسمی از وزارت بهداشت بوده و در ۱۲ ماه گذشته بیش از ۳۵۰۰ پرونده موفق داشته است. پرستاران این موسسه در کنار خدمات درمانی، نظارت بر تغذیه سالمندان، یادآوری مصرف داروها و برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی سالم را برعهده می‌گیرند تا مطمئن شوند نیازهای ویتامینی و تغذیه‌ای سالمند در طول روز تأمین می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر سالمندی نیاز به دریافت منظم ویتامین D یا مصرف روزانه مولتی‌ویتامین داشته باشد، پرستار شرایط را کنترل کرده و در این زمینه همراه او خواهد بود. با استفاده از چنین خدماتی، سالمندان در محیط امن خانه تحت مراقبت کامل بوده و اطمینان حاصل می‌شود که رژیم غذایی و دارویی آن‌ها مطابق نیازهای ویژه دوران سالمندی تنظیم گردد.

بهره‌گیری از خدمات پرستاری در منزل موجب می‌شود تا سالمندان بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان، از حمایت تغذیه‌ای و مراقبتی ویژه برخوردار باشند. موسسه سلامت برتر ضمن ارائه مشاوره تغذیه و بررسی وضعیت ویتامین‌های سالمند، برنامه‌ریزی دقیقی برای وعده‌های غذایی مقوی و مطمئن ارائه می‌کند. در این روند، تحویل برگه‌های مرتبط با تغذیه و پیگیری مصرف مکمل‌ها بخشی از خدمات می‌باشد. به این ترتیب، سالمندان و خانواده‌هایشان با خیالی آسوده‌تر می‌توانند تمرکز خود را بر زندگی روزمره و مراقبت‌های عاطفی بگذارند و از مزایای سلامت بیشتر در دوران سالمندی بهره‌مند شوند.

با ما تماس بگیرید: ۶۶۴۱۹۲۱۴-۰۲۱

ارتباط با مدیریت سلامت برتر: ۱۳۱۰۹۸۱-۰۹۱۲