پرستاری از بیمار سکتهٔ مغزی در منزل

توان‌بخشی حرکتی بیمار سکته مغزی در منزل

تمرینات دامنهٔ حرکتی (ROM)

تمرینات ROM به حفظ و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل کمک می‌کند. این تمرینات شامل حرکت دادن ملایم دست‌ها، پاها، گردن و تنه در دامنهٔ کامل است. در مراحل اولیه، پرستار یا فیزیوتراپیست حرکات غیرفعال را انجام می‌دهد، سپس بیمار با کمک، و در نهایت به‌صورت فعال این حرکات را انجام می‌دهد. تداوم تمرینات از خشکی مفاصل، کوتاه شدن عضلات و بدشکلی‌های آینده جلوگیری می‌کند.

تقویت عضلات و تحمل فعالیت

سکته باعث ضعف شدید عضلات به‌خصوص در سمت آسیب‌دیده می‌شود. تمرینات تقویت عضلات با استفاده از وزنه‌های سبک، کش‌های تمرینی یا حتی بطری‌های آب، به تدریج قدرت عضلات را افزایش می‌دهد. پیاده‌روی کوتاه با واکر یا استفاده از دوچرخهٔ ثابت به بهبود تحمل فعالیت قلبی–عروقی کمک می‌کند. برنامهٔ تمرینی باید از کوتاه آغاز و به تدریج افزایش یابد، و در صورت بروز خستگی یا درد، کاهش یابد.

تمرینات تعادل و هماهنگی

ضعف تعادل یکی از دلایل اصلی سقوط در بیماران پس از سکته است. تمریناتی مانند ایستادن روی یک پا (با کمک)، راه رفتن روی خط فرضی، تغییر وزن از یک پا به پای دیگر، و استفاده از توپ فیزیوتراپی برای تمرین تعادل، برای بهبود ثبات موثر است. پرستار باید محیط خانه را برای تمرین ایمن کند (حذف فرش‌های لغزنده، نصب دستگیره در راهروها و سرویس بهداشتی).

فعالیت‌های روزمره (ADL)

توانایی انجام کارهای شخصی مانند حمام کردن، لباس پوشیدن، استفاده از سرویس بهداشتی و غذا خوردن، نشانگر مهمی برای استقلال بیمار است. کاردرمانگر روش‌های تطبیقی و استفاده از ابزارهای کمکی (مانند قاشق‌های ضخیم، کش‌های مخصوص لباس و صندلی حمام) را آموزش می‌دهد. پرستار باید بیمار را تشویق کند تا در حد امکان خود این کارها را انجام دهد و تنها در مواقع ضروری کمک کند؛ زیرا انجام فعال کارها به تقویت عضلات، هماهنگی و اعتماد به‌نفس کمک می‌کند.

جلوگیری از زخم بستر

بی‌تحرکی، کاهش حس و جریان خون سبب ایجاد زخم‌های فشاری می‌شود. پرستار باید هر ۲ ساعت وضعیت بیمار را تغییر دهد، پوست را خشک و تمیز نگه دارد و از تشک‌های ضد فشار یا بالشتک‌های مخصوص استفاده کند. مشاهدهٔ لکه‌های قرمز یا تغییر رنگ پوست باید جدی گرفته شود؛ در صورت مشاهدهٔ این علائم، فشار روی آن نقطه را کاهش داده و به پزشک اطلاع دهید.

ترغیب به استفاده از طرف آسیب‌دیده

پدیدهٔ «نادیده‌گیری طرف آسیب‌دیده» در بسیاری از بیماران دیده می‌شود؛ آنها به دلیل ضعف و بی‌حسی، از سمت سالم استفاده کرده و سمت آسیب‌دیده را نادیده می‌گیرند. این امر باعث بدشکلی و ضعف بیشتر می‌شود. پرستار باید بیمار را تشویق کند تا دست و پای آسیب‌دیده را در فعالیت‌های روزمره به کار گیرد (مثلاً نگه داشتن یک توپ کوچک در دست آسیب‌دیده یا فشار آرام بر روی سطح). استفاده از آینه‌درمانی، که در آن بیمار حرکات سمت سالم را در آینه می‌بیند و تصور می‌کند سمت آسیب‌دیده حرکت می‌کند، نیز در برخی مطالعات مؤثر گزارش شده است.