پرستاری از سالمند مبتلا به افسردگی و اضطراب در منزل

مراقبت از سالمند مبتلا به افسردگی و اضطراب

ایجاد محیط حمایت‌کننده در خانه و فضای زندگی

نور و تهویه: محیط منزل باید نور کافی و هوای تازه داشته باشد. نور طبیعی باعث بهبود خلق و کاهش افسردگی می‌شود.

ایمنی و راحتی: استفاده از دستگیره‌ها در حمام و سرویس بهداشتی، حذف لبه‌ها یا وسایل خطرناک، نورپردازی مناسب در راهروها و اتاق خواب برای جلوگیری از افتادن.

فضای آرام: سروصدا و شلوغی باعث تشدید اضطراب می‌شود. اختصاص فضایی آرام برای استراحت و مطالعه، با کنترل سر و صدا و استفاده از موسیقی ملایم به آرامش کمک می‌کند.

یادآورهای بصری: استفاده از تقویم بزرگ، ساعت دیواری با فونت بزرگ و فهرست کارهای روزمره برای کاهش نگرانی و گیجی.

فراهم‌کردن حمایت اجتماعی

حفظ ارتباط با خانواده و دوستان: تماس‌های تلفنی، دیدارهای منظم و حضور در جشن‌ها و مناسبت‌ها نقش مهمی در کاهش احساس تنهایی دارد. اعضای خانواده باید در گفت‌وگو با سالمند، به او اجازه دهند احساسات خود را بیان کند.

حمایت همسالان و فعالیت‌های اجتماعی: تشویق به شرکت در کلاس‌های سالمندان، مراسم مذهبی یا برنامه‌های فرهنگی. این فعالیت‌ها احساس هدفمندی را تقویت می‌کنند.

دارو و درمان پزشکی

مراقبت دارویی یکی از بخش‌های مهم درمان افسردگی و اضطراب است. پزشک ممکن است برای افسردگی و اضطراب داروهایی مانند (SSRIs، SNRIs)، داروهای ضداضطراب یا داروهای خواب‌آور با دوز مناسب تجویز کند. پرستار باید اطمینان حاصل کند که داروها به موقع و با دوز مناسب مصرف می‌شوند. تغییر داروها یا دوز بدون مشورت پزشک ممنوع است. علاوه بر آن:

پایش عوارض جانبی: داروهای ضدافسردگی ممکن است در ابتدا موجب تهوع، سردرد یا بی‌خوابی شوند. پرستار باید این عوارض را ثبت کرده و به پزشک اطلاع دهد.

ارتباط با پزشک: هرگونه تغییر در علائم (افزایش اضطراب، گیجی یا تمایل به خودکشی) باید فوراً به پزشک گزارش شود.

مکمل‌های غذایی: مصرف مکمل‌هایی نظیر ویتامین B12، اسیدفولیک، اسیدهای چرب امگا-۳ و ویتامین D می‌تواند به بهبود خلق کمک کند. با این حال، استفاده از مکمل باید تحت نظر پزشک باشد.

رژیم غذایی و تغذیه

رژیم غذایی سالم می‌تواند در بهبود خلق و کاهش اضطراب مؤثر باشد. برای سالمندان مبتلا به افسردگی و اضطراب بهتر است:

از سبزی‌ها و میوه‌های تازه، غلات کامل، حبوبات، مغزها و ماهی‌های چرب استفاده شود؛

مصرف غذاهای فرآوری‌شده، قندهای ساده، کافئین زیاد و فست‌فود به حداقل برسد؛

وعده‌های غذایی منظم و کوچک به‌خصوص برای سالمندانی که اشتهای کمی دارند، برنامه‌ریزی شود؛

مصرف آب کافی و نوشیدنی‌های سالم (مانند دم‌نوش‌های آرام‌بخش مثل بابونه یا گل‌گاوزبان) تشویق شود.

فعالیت بدنی و ورزش

تحرک بدنی، حتی در حد پیاده‌روی سبک، باعث ترشح اندورفین می‌شود و به بهبود خلق و کاهش استرس کمک می‌کند. پرستار باید با نظر پزشک، برنامه‌ای متناسب با توانایی فیزیکی سالمند طراحی کند. ورزش‌هایی مانند:

پیاده‌روی در پارک یا راهرو خانه;

نرمش‌های کششی و تعادلی برای بهبود انعطاف و کاهش خطر سقوط;

تمرینات تنفسی و یوگا که به آرام‌سازی ذهن و کاهش اضطراب کمک می‌کنند;

آب‌درمانی (در صورت دسترسی به استخر) برای کاهش درد مفاصل و بهبود حرکت;

همگی می‌توانند مؤثر باشند. همراه بودن پرستار در این فعالیت‌ها باعث تشویق سالمند و پیشگیری از آسیب خواهد شد.

برنامه‌ی روزانه منظم و فعال

داشتن برنامه‌ای منظم از کارهای ساده و قابل انجام به سالمند احساس کنترل و هدف می‌دهد:

زمان بیدار شدن، خوابیدن و وعده‌های غذایی ثابت باشد؛

شامل فعالیت‌های مورد علاقه مانند باغبانی، مطالعه‌ی کتاب، پختن غذاهای ساده یا گوش دادن به موسیقی باشد؛

شاهد روزانه‌ پیشرفت‌ها باشد، مثلاً پرستار می‌تواند لیستی از کارهایی که سالمند انجام داده است تهیه کند تا حس موفقیت را تقویت نماید؛

ورود به فعالیت‌های گروهی مانند کلاس‌های هنری یا ورزش برای افزایش ارتباطات اجتماعی.

حمایت روانی و استفاده از مشاوره حرفه‌ای

در کنار مراقبت‌های جسمی، حمایت روانی توسط پرستار و خانواده و جلسات درمانی حرفه‌ای اهمیت دارد. روش‌های درمانی مؤثر در سالمندان شامل:

درمان شناختی-رفتاری (CBT): کمک می‌کند الگوهای فکری منفی و رفتارهای ناسالم را تغییر دهند؛

گفتگو درمانی و روان‌درمانی: فرصتی برای بیان احساسات و حل تعارضات؛

درمان گروهی: فراهم کردن پشتیبانی اجتماعی و ایجاد حس تعلق به جامعه.

پزشک ممکن است جلسات مشاوره را به شکل حضوری یا مجازی پیشنهاد دهد؛ در صورت محدودیت حرکتی، خدمات درمان آنلاین یا ویزیت پزشک در منزل امکان‌پذیر است. پرستار می‌تواند هماهنگی جلسات را بر عهده بگیرد.

مراقبت از خانواده

افراد خانواده یا مراقبین که از سالمند مبتلا به افسردگی و اضطراب مراقبت می‌کنند، خود در معرض استرس و فرسودگی روانی هستند. ضروری است:

مراقبین از سلامت روحی و جسمی خود مراقبت کنند؛

کارهای مراقبتی تقسیم شود تا یک نفر بار سنگین را به تنهایی تحمل نکند;

از حمایت و مشاوره‌ی روانی استفاده کنند؛

زمانی برای استراحت و فعالیت‌های شخصی داشته باشند.

مرکز پرستاری در منزل «سلامت برتر» با ارائه‌ی خدمات پرستاری شبانه‌روزی و شیفتی به خانواده‌ها کمک می‌کنند تا هنگام نیاز، پرستار جایگزین داشته باشند و خانواده بتوانند به امور شخصی برسند.