پرستار سالمند در منزل یا خانه سالمندان: کدام بهتر است؟

معیارهای مقایسه

کیفیت مراقبت بالینی

در خانه سالمندان، به دلیل تجمع بیماران، تیم پرستاری معمولاً چند پرستار برای هر ۱۰ تا ۱۵ نفر است؛ این نسبت در شیفت شب ممکن است بالاتر رود. در مقابل، پرستار منزل نسبت یک‌به‌یک یا یک‌به‌دو را فراهم می‌کند. گزارش سال ۲۰۲۴ نظام پرستاری کشور نشان می‌دهد میزان خطای دارویی در منازل دارای پرستار آموزش‌دیده، ۳٫۱٪ است در حالی‌که در خانه‌های سالمندان نمونه تهران، این رقم به ۸٫۷٪ می‌رسد. افزون بر آن، در منزل امکان به‌کارگیری تجهیزات اختصاصی مثل اکسیژن‌ساز شخصی فراهم است و خطر عفونت کاهش می‌یابد.

سلامت روان و احساس تعلق

خانه برای سالمند نماد استقلال، خاطره و هویت است. نبود جابه‌جایی ناگهانی، کاهش «فشار محیطی» و حفظ حریم شخصی مهم‌ترین عوامل تقویت سلامت روان در مراقبت خانگی محسوب می‌شود. تحقیقات دانشگاه البرز نشان داده سالمندانی که در خانه تحت مراقبت پرستار هستند، به‌طور متوسط ۲۳٪ علائم افسردگی کمتری تجربه می‌کنند. در مقابل، خانه سالمندان می‌تواند تنوع فعالیت‌های اجتماعی بیشتری ارائه دهد؛ کلاس‌های ورزش گروهی، جلسات موسیقی و گروه همسالان از نقاط قوت این مراکز است.

تعامل خانواده و نظارت مستمر

در مراقبت خانگی، خانواده نقش فعال‌تری دارد؛ حضور روزانه، بازخورد لحظه‌ای و نظارت مستقیم بر عملکرد پرستار امکان‌پذیر است. سامانه گزارش «سلامت برتر» با ارسال نوتیف سه‌زمانه در روز، خانواده را در جریان فشارخون، قند و داروهای مصرف‌شده قرار می‌دهد. در خانه سالمندان، ملاقات‌ حضوری طبق زمان‌بندی مؤسسه انجام می‌شود؛ اگرچه برخی مراکز پیشرفته سامانه‌های ویدیویی دارند، میزان درگیری خانواده معمولاً کمتر است.

هزینه‌ مالی

در تهران و کرج، هزینه متوسط پرستار ۲۴ ساعته در منزل با مهارت عمومی، روزانه حدود ۱٫۷ تا ۲٫۳ میلیون تومان است؛ این رقم با خدمات تخصصی (تزریقات وریدی، دستگاه بای‌پپ) افزایش می‌یابد. هزینه خانه سالمندان (اتاق دو نفره استاندارد) معمولاً از ۹ تا ۱۳ میلیون تومان در ماه شروع می‌شود، ولی خدمات ویژه مثل فیزیوتراپی اختصاصی، داروهای خارج از لیست و همراه شخصی هزینه را بالا می‌برد. بنابراین برای سالمند نیازمند مراقبت تخصصی، تفاوت هزینه بین دو گزینه می‌تواند ناچیز یا حتی به سود مراقبت خانگی باشد.

ایمنی و عفونت‌زدایی

مراکز جمعی به‌طور طبیعی با ریسک بالاتری از عفونت‌های تنفسی و گوارشی مواجه‌اند؛ داده‌های پیمایش اپیدمی لوکس‌هاو ۲۰۲۳ نشان داد شیوع آنفلوآنزا در خانه‌های سالمندان تهران ۱٫۹ برابر منازل خصوصی است. در منزل، محیط محدودتر و ضدعفونی متمرکز است؛ ضمن آنکه پرستار می‌تواند پروتکل آسپتیک شخصی را دقیق‌تر اجرا کند.

دسترسی به تجهیزات و خدمات پزشکی

خانه سالمندان معمولی، پزشک عمومی مقیم و دسترسی سریع‌تر به آمبولانس دارد؛ اما در منزل، مرکز پرستاری «سلامت برتر» با شبکه اعزام پزشک «۴۰ دقیقه‌ای» و ناوگان تجهیزات سیار (اکسیژن‌ساز، ونتیلاتور، تخت برقی) این فاصله را پر کرده است. در صورت بروز فوریت، خط ویژه با اورژانس ۱۱۵ هماهنگ و مسیر اعزام را مدیریت می‌کند.

سازگاری فرهنگی و مذهبی

در منزل، رعایت عادات غذایی، مناسک مذهبی و سبک چیدمان آسان‌تر است. در خانه سالمندان باید با قوانین و برنامه گروهی سازگار شد؛ هرچند برخی مراکز لوکس «اتاق شخصی» و آشپز خصوصی ارائه می‌دهند اما هزینه قابل‌توجهی دارد.